Post blijft

In 2009 werd de Nederlandse postmarkt volledig geliberaliseerd. Er kwam een einde aan het monopolie van het nationale postbedrijf. Sindsdien is het postvolume gehalveerd en het einde van de krimp is nog niet in zicht. Dat het één met het ander te maken heeft, is volgens ervaringsdeskundige Ludo Verhiel niet waarschijnlijk.

Ludo Verhiel is al ruim tien jaar werkzaam als Client Service Manager bij Pondres, één van de grote spelers op de direct- en transactiemailmarkt in ons land. Daarvoor werkte hij bij wat toen nog TNT Post heette. Verhiel is ook actief binnen de Vereniging Grootgebruikers Postdiensten | VGP (zie kader). Hij is dus gepokt en gemazeld in de postmarkt. Ludo Verhiel: ‘Gelijktijdig met de liberalisering van de postmarkt zijn vooral verzenders van transactiemail sneller gaan digitaliseren. Dat was toch wel gebeurd, maar Nederland loopt daarin voorop. In het buitenland gaat dat proces minder snel. Er wordt nog wel een substantieel deel transactiepost via de brievenbus bezorgd, maar dat zal minder en minder worden. Dat is ook de verwachting van de VGP. Nagenoeg alle grote verzenders van post zijn lid van die vereniging. Dan praten we over meer dan een miljard poststukken, ofwel zo’n dertig procent van het jaarlijkse postvolume in ons land.

De stroom transactiepost zal dus nog verder opdrogen, voor direct mail geldt dat niet. Integendeel: DM wordt weer meer ingezet en ik verwacht dat die trend zich de komende jaren nog wel zal voortzetten. Ook dat heeft te maken met de digitalisering, maar daar zie je juist dat bedrijven ontdekken dat je met alleen digitale communicatie niet iedereen bereikt en via de brievenbus kan dat wel.’

Verschillende servicekaders
Verhiel: ‘Sinds de liberalisering zijn er in Nederland verschillende postpartijen actief. Naast PostNL is Sandd de grootste. Sandd is opgericht in 1999. Toen was de postmarkt voor drukwerk al geliberaliseerd. Alleen voor briefpost tot 50 gram nog niet. In feite is het monopolie opgeheven, maar met twee dominante partijen in de markt kun je ook spreken van een duopolie. Er zijn weliswaar nog een paar andere partijen op de postmarkt actief, zoals Van Straaten Post, Intrapost en talloze lokale partijen, maar PostNL en Sandd zijn de grote spelers. De verhouding tussen beide schommelt rond de bekende 80/20-regel.

Door de liberalisering is de keuze voor postverzenders enorm uitgebreid. Dat heeft voor- en nadelen. Een belangrijk voordeel is dat de tarieven in het algemeen lager zijn en het sturen van post in grotere volumes voordeliger is geworden ten opzichte van de tijd voor de volledige liberalisering. Maar “elk voordeel heb z’n nadeel” om het maar eens Cruijffiaans te zeggen. De postmarkt is veel complexer geworden. Dat geeft bij sommige verzenders keuzestress. Het vereist veel kennis om de verhouding tussen de juiste prijs, bezorgkwaliteit en overkomstduur te kunnen bieden.

De servicekaders van PostNL en Sandd verschillen nogal. Zo heeft Sandd geen 24-uurs bezorging. Sandd bezorgt twee dagen in de week – op dinsdag en op vrijdag – en PostNL van dinsdag tot en met zaterdag. Het verzendtarief bij PostNL wordt mede bepaald door de dag van aanbieding en de matdatum. 24-Uurs post is het duurst. Als er meer tijdsruimte is voor de overkomstduur, dan levert dat dus voordeel op.

In een aantal servicekaders ontlopen Sandd en PostNL elkaar niet veel als het gaat om bezorgtarieven in relatie tot bezorgprestaties. Het aanleverproces is wel erg verschillend. Bij PostNL kan vrijwel alle post ongesorteerd worden aangeleverd en levert codering bij afwijkende stromen tariefskorting op. Bij Sandd is het uitgangspunt dat alle post gecodeerd wordt aangeleverd.’

Kwaliteit op orde
Over het kwaliteitsverschil van de bezorging was in het begin van de liberalisering veel te doen, weet Ludo Verhiel nog. ‘Tegenwoordig is bezorgkwaliteit geen issue meer. Het ‘bosjespostsyndroom’ is voltooid verleden tijd. Post moet op de mat vallen en daar zorgen zowel PostNL als Sandd voor. Daar wordt door VGP periodiek onafhankelijk onderzoek naar gedaan. Beide postbedrijven hebben hun kwaliteit op orde en scoren op overkomstduur en zekerheidpercentages die ruim binnen de norm van 95% liggen (zie kader).

Er is natuurlijk wel veel veranderd. Zo heeft PostNL de organisatie ingrijpend moeten aanpassen en werkt tegenwoordig, net als Sandd, met postbezorgers. Het eerzame beroep van postbode gaat tot het verleden behoren. Dat is niet anders. Het is en blijft natuurlijk wel vreemd dat er voor postbezorging twee verschillende postdiensten en soms meer aan de deur komen. En dan laat ik de bezorging van pakjes daar gemakshalve nog even buiten. Dat is een gevolg van de liberalisering van de postmarkt.

Dat kan natuurlijk stukken efficiënter, daarover is iedereen het wel eens. Zo zie je in Engeland, waar de markt ook geliberaliseerd is, dat alle briefpost door één en dezelfde postbezorger wordt bezorgd. In sommige uitgestrekte plattelandsgebieden gebeurt dat zelfs door de melkboer. Over dit zogeheten last mile-model wordt in Nederland wel gesproken, maar voorlopig is het geen werkelijkheid.’

Pakjesmarkt
Ludo Verhiel: ‘Samenvattend kun je stellen dat de liberalisering de postmarkt volledig op z’n kop gezet heeft met voor-, maar zeker ook nadelen. Maar naast de liberalisering is de terugloop van het postvolume ook debet aan die verschuivingen. Daarnaast zie je het omgekeerde in de pakjesmarkt, die groeit fors. Die markt is met meer aanbieders veel heterogener. PostNL is in Nederland de marktleider. Die markt is ook veel flexibeler.

Een voorbeeld: je kunt je pakjes veel langer aanbieden dan bij postbedrijven. Dat komt vanuit de webshopwereld, waar de tijd tussen bestellen en bezorgen steeds korter wordt. In de postmarkt is dat idee niet denkbaar. Daar sta je als je te laat bent, voor een gesloten loket. Nu weet ik ook, op pakjes zitten de mensen te wachten en op post niet. Post zal wel altijd blijven bestaan. Al was het alleen maar omdat je geadresseerd via de deurmat nog altijd iedereen kan bereiken. Post is dus zeker niet past!’

KADER VGP en bezorgkwaliteit
In de Vereniging Grootgebruikers Postdiensten (VGP) zijn inmiddels dertig grote verzenders van geadresseerde post op de Nederlandse postmarkt verenigd. Samen vertegenwoordigen de leden zo’n 30% van de totale bestedingen op de Nederlandse markt voor geadresseerde post. Het doel

is collectieve belangenbehartiging, het in stand houden van de concurrentie op de postmarkt en het delen van kennis tussen de leden op het gebied van documentenverwerking en postvervoer.

Jaarlijks onderzoekt de VGP de kwaliteit van postbezorging in Nederland. Uit het zojuist verschenen rapport over 2016 blijkt dat de ‘bezorgzekerheid’ vergeleken met 2015 met gemiddeld ca. 0,2 procentpunten steeg, terwijl de ‘bezorging op tijd’ in Nederland gemiddeld met ca. 2 procentpunten steeg. Gemeten over de periode 2012-2016 is de gemiddelde landelijke ‘bezorgzekerheid’ met 0,92 procentpunten en de ‘bezorging op tijd’ met 0,95 procentpunten gestegen.

Hoewel de naar de afzonderlijke postdistributeurs herkenbare resultaten uit het onderzoek uitsluitend beschikbaar zijn voor VGP-leden, laat de vereniging wel weten dat PostNL het niveau van ‘bezorgzekerheid’ in de 72-uursservice vergeleken met 2015 met 0,3 procentpunten verbeterde en het niveau van de 24-uursservice handhaaf- de. In de 24- en 72- uursservice van PostNL liep de ‘bezorging op tijd’ met 0,1 procentpunten licht terug, PostNL blijft daarmee de beste bezorgkwaliteit in Nederland leveren.

Sandd verbeterde in 2016 vergeleken met 2015 in haar 72-uursservice de ‘bezorging op tijd’ met 2,1 procentpunten. De ‘bezorgzekerheid’ steeg met 0,3 procentpunten. Sandd realiseert hiermee een aanzienlijke verbetering van haar bezorgkwaliteit.

Meer informatie
Wil je graag meer weten over onze printmailservices of de ontwikkelingen op de postmarkt? Of wil je graag reageren op mijn blog? Ik sta je graag te woord via ludo.verhiel@pondres.nl of +31 88 949 41 42